De Oostendse wijk Westerkwartier sluit aan op het zuidwesten van de binnenstad, tussen het Kustlint en het Koninklijk Lint. De Torhoutsesteenweg en de Nieuwpoortsesteenweg verbinden het stadscentrum met het hinterland. De ruimte tussen de steenwegen is eind 19de en verder in de 20ste eeuw verstedelijkt, volgens een kamstructuur van smalle woonstraten en dicht bebouwde bouwblokken met smalle percelen die hier en daar worden onderbroken door een plein of een park.

Door de ruimtelijke veranderingen en maatschappelijke evoluties van de voorbije decennia kent het Westerkwartier vandaag een meer geïsoleerde positie. De strook ten noorden van de wijk, met de zeedijk en de Wellington hippodroom en golf, kent een versterkt toeristisch karakter. Hierdoor kenmerkt het Westerkwartier zich vandaag als een rustige woonwijk met enkele buurtvoorzieningen. Een echt bruisend stadsleven of een hoogdynamische stedelijke omgeving is er afwezig.

Op demografisch vlak kent de wijk een groot aantal kwetsbare bewoners: ouderen die niet goed meer ter been zijn en vereenzamen, nieuwkomers, kinderen en jongeren met een taalachterstand in het Nederlands en werklozen. Ze wonen samen in een compacte wijk in soms kleine huizen zonder tuin en met weinig publieke ruimte die dit tekort compenseert.

De renovatie-opgave in het Westerkwartier is gekend:

• het updaten van het woningbestand: veel woningen in het Westerkwartier zijn energetisch verouderd en moeten gerenoveerd worden. Om die noodzakelijke renovatie met voldoende slagkracht, snelheid en kwaliteit te doen, wil de Stad Oostende een collectieve renovatiestrategie per Woonveld (zie verder) opzetten om een antwoord te bieden op de trage en onzekere individuele ad-hoc renovatiestrategie.
• gedeeld ruimtegebruik: de ruimte is schaars. Door ruimte slim in te zetten en deze op strategische plaatsen te delen, is er meer ruimte voor iedereen
• duurzaamheidsingrepen dringen zich op: energiezuinige renovatie van het woningenbestand, ontharden en vergroenen van het zeer minerale openbaar domein

In 2020 ontwikkelde het Stadsatelier Oostende in het Cahier Westerkwartier een ruimtelijk kader voor de transformatie en vernieuwing van de wijk Westerkwartier tot een krachtige stadswijk, met behoud van het sociaal kapitaal.

Woonveld III in het Westerkwartier van Oostende is een bouwsteen en laboratorium voor een zorgzame, collectieve buurtrenovatie.
In deze compacte 19de-eeuwse stadswijk met 760 woningen volgen we geen klassieke aanpak, maar bouwen stad en bewoners samen aan een integrale transformatie.

Vertrekkend vanuit een sterke ruimtelijke visie, een sociaal rechtvaardig investeringskader en lessen uit eerdere Vlaamse (klimaat-)wijkpilots, vormt Woonveld III een proeftuin voor de stad van morgen. In het pilootproject worden verschillende ingrepen slim gebundeld: collectieve en betaalbare renovaties, ontharde straten als gedeelde leefruimte met wateropvang, clusterparkings als alternatief op straatparkeren, straathuizen voor commons zoals wateropvang, tijdelijke huisvesting tijdens renovatie, alternatieve woonvormen, buurtnoden, … én een collectief klimaatneutraal warmtenet.

Zo wil Woonveld III uitgroeien tot een inspirerend voorbeeld voor Vlaanderen: een wijk waar alle krachten worden gebundeld om de geïntegreerde wijkaanpak ook effectief te gaan realiseren. Het vervolgtraject staat al in de steigers…